Çocuğumuza Tuvalet Eğitimi Verirken Anne – Baba Tutumu Nasıl Olmalıdır?

Çocuğumuzun tuvalet alışkanlığı kazanımında çocuğun bedensel ve ruhsal olarak tuvalet alışkanlığına hazır olmasının yanı sıra çocuğunuza karşı olan yaklaşım ve tutumlarınız tuvalet eğitimini etkilemektedir. Çocuğunuz 18-36 aylık dönemde gelişimsel tüm ilgi çocuğunuzun anal bölgesindedir. Çocuğunuza tuvalet alışkanlığı kazandırırken;

Bütün ilgi ve alakamız tuvalet olmamalıdır!

Tuvalet eğitiminde ebeveyn olarak tüm ilgi ve alakamızı tuvalet alışkanlığına aktarırız. Bu durum çocuğunuzda psikolojik bir baskı yaratabilir. Bu durumda tuvalet eğitimini veren kişinin baskıcı, ısrarcı, müdahaleci olması çocuğun psikolojik olarak süreci reddetmesi ve ileride kaka tutma- alt ıslatma/ alt kaçırma gibi bir sonuca neden olabilir. Sürekli olarak çocuğa tuvaleti ile ilgili sorular sormamalıyız.

Zihninizde tuvalet eğitimini büyütmeyin!

Farkında olmadan zihninizde kurguladığımız olayları yaşarız. Kolay diye baktığımız işler kolaylıkla hallolurken zor olarak gördüğümüz her iş gözümüzde büyüyerek hayatımızı olumsuz etkiler. Çocuğunuzun gelişimi ile ilgili düşünceleriniz, umutlarınız ve kaygılarınızda hem sizi hem de çocuğunuzu etkiler. Tuvalet eğitimini gözünüzde büyüttüğünüz ve sürecin zorlu geçeceği inancınız çocuğunuzun bu özerklik sınavında onu olumsuz etkiler. Zihnen çocuğunuz ve sizin tuvalet alışkanlığı kazanırken sürecin kolaylıkla gerçekleşeceğini düşünmelisiniz.

Tuvalet alışkanlığı bireyselleşme çabasıdır!

Çocuğunuzun ilk bireyselliği yürüme becerisi ile gerçekleşir. bu süreci tuvalet alışkanlığı ve konuşma izler. Bu süreci desteklemek ise başta anne olmak üzere ebeveynin görevidir. Çocuğun bireyselleşme ve özerkleşmesi kendi gelişimi ve kişisel başarısının yanı sıra onun dünyasını oluşturan anne ve babanın bu süreçte çocuğun gelişimine alan tanımaları ile gerçekleşir. Çocuğunuzun bağımsız bir birey olarak düşlemlemeniz ve kazanması beklenen becerilerin doğal bir süreç olduğunu ve bizler için küçük ama çocuğumuzun gelişimi için büyük bir adım olarak kabul etmeliyiz.

Çocuğunuzu bir bebek gibi görmeyin!

Çocuğunuz yürüme ile birlikte bebeklikten çocukluğa adım atan bir bireydir. Tuvalet eğitiminde ona bir bebek gibi yaklaşmamalıyız. Onun tuvalet eğitimine hazır olduğunu ve istediği zaman anne ve baba gibi tuvaletini klozete yapabileceğini yeri geldiğinde belirtin.

Tuvalet eğitimine başlamadan önce çocuğunuzun hazır olduğundan emin olun!

Çocuğunuzun tuvalet eğitimine başlamadan önce çocuğunuz tuvalet eğitimine hazır olduğu ile ilgili bazı ip uçları verir. Çocuğunuzun kakasını gizlenerek yapması, tuvaletini yaptıktan sonra size söylemesi, tuvalette oturmak istemesi, bezinden rahatsızlık duyması v.b. bir çok davranışı ve gelişimi ile artık tuvalet eğitimi için çocuğunuzun hazır olduğunu anlarsınız.

Çocuğunuzun sizi izlemesine izin vermeyin!

Bu dönemde çocuklar tuvalete ve tuvaletteki kişilere karşı merak içindedirler. Sıklıkla tuvalete girenin ardından içeri girme, onu izleme gibi durumlarla karşı karşıya kalabilirsiniz. Bu durumun mahremiyet gelişimi ve çocuğunuzun ruhsal gelişimini olumsuz etkilememesi için sizi izlemesine izin vermeyin.

Tuvalet alışkanlığına hazırlarken kitaplardan ve oyuncaklardan yararlanın!

Tuvalet alışkanlığında sizi gözlemlememesi süreci öğrenmesinde engel olmaması için kitap ve oyuncaklardan yararlanabilirsiniz. Örneğin hikaye karakterinin yaşadıklarından örneklendirmeniz yalnız olmadığını hissettirecektir. Aynı zamanda oyuncak ayı ya da benzeri oyuncak karakterlere bez bağlayarak ona tuvalet alışkanlığı da kazandırabilirsiniz. Onun bezden çıkma hikayesi ile çocuğunuz özdeşim kurarak ve eğlenerek tuvalet eğitimine adapte olabilir.

Tuvalet eğitimine başlarken belirli bir düzen izleyin!

Bu eğitimin bir alışkanlığa dönüşmesi ve sağlıklı beceri kazanımı için anne ve babanın tutarlı davranması önemlidir. Çocuğunuzun altının kuruluk süresine bakarak en az 15 dk. olmak ile beraber ilk zamanlarda en geç 30 dk. bir “Tuvalet zamanı” diyerek tuvalete götürün. İlk hafta bu süreçte soru sormadan kendisinin süreçle ilgili farkındalığı kazanmasını sağlamamız için soru sormayı tercih etmeyin.

Sıklıkla soru sorarak müdahaleci olmayın!

Yukarıda belirttiğim sürelerde çocuğunuza yalnızca farkındalık kazandırdık. Sonraki haftalarda bu süreleri yavaş yavaş uzatarak soru sorma evresi başlar. Örneğin 30 dk. süre ile artık kuru kalan bir çocuğu 45 dk. süreyle tuvalete götürebiliriz. Tuvalete götürmeden önce ona “Tuvaletin var mı?” diye sorumuzu bir kere olmak şartıyla sorabiliriz. Aksi halde sürekli sormanız çocuğunuzu sürece karşı direnç göstermesine neden olabilir.

Tuvalet eğitimine kesin olarak başladığınızda bezi hayatınızdan çıkarın!

Çocuğunuzun hala altını bezliyor olmanız onun regresyon( geri dönüş) yaşamasına neden olur. Bu ikilemde çocuğunuzun özerkleşmesi mümkün değildir. Bu nedenle eğitime başlanıldığında artık beze çocuğunuz ile birlikte veda ederek hayatınızdan çıkarın.

İlk tuvalet deneyimleri çok önemlidir!

İlk tuvalet deneyimin çocuğunuz size sorular sorabilir. Klozetin deliği onlara çok korkutucu gelebilir. Burada çocuğunuzu anlayan ve sakinleştiren olmalısınız. Küçümseyen ya da zorlayan taraf olmanız çocuğunuzun kaygılarını tetikleyebilir.

Anne kakam nereye gidiyor!!

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi bu dönemde çocuğunuzun gelişimsel yönü anal bölgededir. Bu nedenle çocuğunuzun vücudundan çıkan dışkı da onun bir parçasıdır ve ondan ayrılmak istemeyebilir. Burada çocuğunuzun kaygısını anlayan bir tutum sergilemelisiniz. Bazen dışkının gittiği yer hakkında sorular soruluyor. Bu sorulara yanıt verirken kaybolma, birleşme, yok olma gibi terimlerden uzak durmalısınız. “Sen tuvaletini yaptığında onlar oradan uzun bir yolculuğa çıkıyorlar.” Gibi kısa ve net bir açıklama yeterli olacaktır. Bazen aitlik duygusunu desteklemek için “ Yolculuğa çıkan her parçan ise her zaman sana ait olduklarını bilecekler” gibi bir cümle ile destekleyebilirsiniz.

Çocuğunuzun kendisine tahammül etmesi için öncü olun!

Çocuğunuzun tuvaletini yaptığında kendi kakasından ve kokusuna karşı verdiğiniz tepkilere ve söylediğiniz kelimelere dikkat edin. Çocuğunuza değil belki duruma karşı ( kaka, pis, -e, v.b.) verdiğiniz bu tepkiler çocuğunuza ait bir durum ile bağlantılıdır. Bu durumda çocuk kendine olan bir tepki olarak algılarken bu durum çocuğunuzun hem kendine karşı olan düşüncelerini olumsuz etkiler hem de farklı bağlamlar kurabilir.” O kadar pis kokuyorum ki kimse buna tahammül edemez!”

Tuvalet eğitiminde başarısızlık yoktur!

Çocuğunuzun bu yolculuğunda sıklıkla kazalar meydana gelebilir fakat kazalar yaşandığında cezalardan kaçınmalısınız. Ceza belki sizi hedefinize ulaştırsa da görünen alışkanlığın altında çocuğunuzun farklı savunmalarına neden olabilir.

Kazalarda çocuğunuza sorumluluk verin!

Tuvalet eğitiminde yaşanılan kazalarda çocuğunuzun üstünü kendi değiştirmesini isteyin. Bu süreçte ona yardımcı olun fakat asıl sorumluluğu çocuğunuza vererek durumla baş etme gücünü arttırın.

Çocuğunuzun altını değiştirirken duygularınıza dikkat edin!

Bıkkınlık, öfke ve sinir ile çocuğunuza yaklaşmanız, çocuğunuzun altını sarsarak değiştirmeniz ya da kazalarda bu şekilde olumsuz bir tutum sergilemeniz çocuğunuzun tuvalet alışkanlığı kazanımına ket vururken cinsiyet kimlik kazanımını da olumsuz yönde etkilemektedir. Olabildiğince sakin ve bu durumu doğal olduğunu kabullenmemiz gerekir. Bu süreçte ise çocuğumuzun bu durumla baş edebilmesi için de sorumluluğu çocuğumuza vermeliyiz. Çünkü onun bedeninin sorumluluğunu yalnızca kendisi alabilir!

Çocuğunuzun başarısını dillendirin ve destekleyin!

Özerkleşmenin en önemli adımında çocuğunuzun tuvalet kazanımı ile ilgili hazır olduğunu ve bu konudaki farkındalığını destekleyin ve ödüllendirin. Ödüllendirmelerinizi ve onaylamalarınız her zaman yaşanılan olaylarla bağlantılı olarak kurgulayın.

Sonuç olarak bu dönemde çocuğunuzun gelişimine destek olmak için davranışlarımızı kontrol altına almalıyız. Unutulmamalıdır ki çocuğumuz gelişirken hangi duygu ile onları izlediğimiz ve destek olduğumuz çok değerlidir.